Communistische propaganda

Een statutair ambtenaar, die vakbondsafgevaardigde is, heeft in zijn kantoor een reeks oude affiches met "communistische propaganda" opgehangen. Je bent zijn hiërarchische meerdere en je vraagt hem om deze weg te nemen, omdat je meent dat een overheidsgebouw neutraal dient te zijn. Hij weigert en beroept zich daarvoor op het feit dat hij in zijn kantoor geen gebruikers of klanten ontvangt.

Juridisch antwoord

In dit geval gaat het om de verzoening tussen twee verschillende principes: 

• de individuele vrijheid van meningsuiting, zoals beschermd door de Belgische Grondwet en een aantal Internationale Verdragen, enerzijds en 
• de neutraliteit van de Staat anderzijds. 

Er dient bijgevolg een evenwicht gezocht te worden tussen beide principes, waarbij voldaan moet worden aan de proportionaliteitstoets: is de beperking echt noodzakelijk omwille van en evenredig aan een legitiem doel? In dit geval zou dat “de bescherming van de rechten van anderen” kunnen zijn.

De neutraliteitsvereiste in openbare gebouwen, kan de vorm aannemen van, bijvoorbeeld, de afwezigheid van religieuze of politieke symbolen. Aangezien gebruikers vrije toegang hebben tot openbare gebouwen, moeten deze in de mate van het mogelijke neutraal zijn en dienen in dat opzicht politieke, religieuze, syndicale symbolen (met uitzondering van kunstwerken met een grote historische waarde) verwijderd te worden.

De ruimten van de vakbondsafvaardiging vormen een uitzondering hierop. De syndicale overtuiging en de ideologische en politieke overtuigingen, die aan de grondslag liggen, mogen in dat geval wel getoond worden. 

In dit geval heeft de statutaire ambtenaar, hoewel hij vakbondsafgevaardigde is, de betwiste affiches opgehangen in zijn kantoor en niet in een ruimte die is voorbehouden voor syndicale activiteiten. Wanneer de ambtenaar in zijn kantoor geen gebruikers moet ontvangen, kunnen dergelijke affiches door de manager wel worden getolereerd zodat daarmee het vereiste proportionele karakter wordt gerespecteerd.

Passende en noodzakelijke rechtvaardiging

Advies aan de manager

• Als verantwoordelijke is het belangrijk dat je je medewerkers eraan herinnert dat hun vrijheid van meningsuiting binnen de onderneming niet absoluut is en dat bepaalde ideologische standpunten hun collega's kunnen kwetsen. 
• Uiteraard kunnen eventuele stereotypes of vooroordelen van collega's een inperking van de vrijheid van meningsuiting niet rechtvaardigen. 
• Het arbeidsreglement dient de deontologische verplichtingen van medewerkers, die in hun kantoor gebruikers ontvangen, expliciet te vermelden. Idealiter somt het reglement de lokalen op, die niet onder de neutraliteitsverplichting vallen.