Dreiging om contract niet te verlengen

Je bent de interne preventieadviseur in een bouwonderneming. Eén van de arbeiders, Makolo, komt bij jou. Hij vertelt dat twee collega’s hem geregeld beledigen vanwege zijn zwarte huidskleur. Ze zeggen bijvoorbeeld: “Vuile neger, jij weet niet hoe je met die machine moet werken! Ga terug naar de brousse!” Makolo heeft de situatie gemeld bij zijn ploegbaas, die ermee dreigt zijn contract van bepaalde duur niet te verlengen als hij een klacht indient.
Hoe reageer je als preventieadviseur? Hoe waak je over Makolo’s welzijn en zorg je ervoor dat zijn collega’s de racistische beledigingen stoppen?

Juridisch antwoord

Leg hem uit dat hij op twee manieren kan verdergaan met zijn vraag naar psychosociale interventie: via een formele of een informele klacht.
Aangezien het risico op represailles groot lijkt (het niet-verlengen van zijn contract), is het aangewezen om Makolo te adviseren om voor de formele klacht te kiezen.
Zijn verhaal, dat je verder moet uitspitten, wijst op racistisch verbaal geweld. In zo’n geval volstaat het als de uitspraken eenmaal gebeurden. Herhaling is niet nodig om van racistische pesterijen te kunnen spreken.

Je kan je werkgever eraan herinneren dat Makolo en alle getuigen beschermd zijn tegen represailles (als Makolo een formele klacht indient). Als het contract van Makolo niet wordt verlengd terwijl hij een formele klacht heeft ingediend, kan hij een procedure starten voor de Arbeidsrechtbank. 

De werkgever moet dan voor de rechter kunnen aantonen dat het ontslag niets te maken had met de klacht over pesterijen. Als hij dat niet kan, zal hij veroordeeld worden om Makolo een schadevergoeding te betalen.

Advies aan de manager

Als preventieadviseur kan je ook een informele procedure opstarten. Je moet dan eerst de werkgever informeren, die moet waken over het welzijn van al zijn werknemers. Meer informatie over de welzijnswet of antipestwet vind je hier. Als de werkgever op de hoogte blijkt te zijn van de situatie maar niets heeft ondernomen, kan hij aansprakelijk worden gesteld.
Bij racistisch verbaal geweld moet je alle betrokkenen ondervragen, ook getuigen en collega’s van Makolo. Hun verklaringen vormen een bijlage bij je verslag. Meer informatie over hoe je bewijs van discriminatie kan verzamelen voor de rechtbank vind je hier.

Je verslag moet ook aanbevelingen voor de werkgever bevatten. Het is zijn/haar verantwoordelijkheid om de noodzakelijke maatregelen te treffen opdat zulke feiten zich niet herhalen.

Enkele mogelijke adviezen:

• Suggereer aan de werkgever om een duidelijke, heldere boodschap te communiceren naar het personeel: racistische/beledigende uitspraken zijn formeel verboden. Hij/zij kan daarbij verwijzen naar het arbeidsreglement.
• Stel voor dat de werkgever sancties neemt tegen de werknemers die de uitspraken deden.
• Suggereer aan de werkgever om maatregelen te nemen tegen indiscrete vragen of toespelingen op het privéleven van werknemers.
• Als de werkgever geen gepaste maatregelen neemt, moet je de inspectie Welzijn op het Werk vragen om een tussenkomst. De inspectie kan tijdelijke maatregelen opleggen, zoals bijvoorbeeld het slachtoffer tijdelijk uit de schadelijke omgeving verwijderen, of hem overplaatsen naar een andere dienst.

In privébedrijven en in publieke instellingen bestaan er soms sterke spanningen met een racistische inslag. Om dat fenomeen tegen te gaan, kies je best voor een proactieve aanpak in overleg met de vertrouwenspersonen, preventieadviseurs en vakbondsafgevaardigden. Meer informatie vind je in de leermodule wet; je moet je inschrijven, omdat de site een certificaat op naam uitreikt.